سناریوهای قرمز برای اقتصاد جهانی چیست؟

تریبون اقتصاد_برای درک بهتر آنچه بر بازار نفت، تاثیرات احتمالی بر قیمت نفت و نرخ تورم و خطرات اقتصادی پیش‌ رو می‌گذرد، مارکت مورنینگ با «روری جانستون» تحلیل‌گر بازار نفت در مؤسسه پژوهشی Commodity Context گفت‌وگو کرده است.

به گزارش تجارت نیوز، یکی از نکات کلیدی این گفت‌وگو، افزایش قیمت نفت در بازاری است که سال‌های گذشته نسبت به ریسک‌های سیاسی (نظیر بحران کرونا و جنگ اوکراین و روسیه) بی‌حس شده. جانستون در این باره مدعی است: «حتی بازاری که به‌شدت بدبین و بی‌تفاوت شده، وقتی می‌بیند تنش‌ها بالا گرفته، می‌گوید: خب، شاید این‌بار باید کمی نگران شد».

او مدعی است: «درگیری ها در خاورمیانه حالا به سناریوی شماره یک ریسک جهانی تبدیل شده و ما در حال تجربه کردن آن هستیم.»

وقتی جهان میان بد و بدتر گرفتار شده است

پولتیکو با انتشار یادداشتی مدعی است، شاید بستن تنگه هرمز توسط ایران – مسیری که حدود ۲۰ درصد نفت جهان از آن عبور می‌کند – بدترین سناریو باشد. کارشناسان، از جمله جانستون مدعی‌اند از آنجایی که ایران خواهان گسترش دامنه تنش نیست اجرایی شدن چنین گزینه‌ای دور از ذهن است مگر اینکه تهران به واسطه اقدامات تحرکات‌آمیز تل‌آویو این گزینه را برگزیند.

از منظر این کارشناس، انتخاب چنین گزینه‌ای برای اقتصاد ایران نتایج مثبتی ندارد و همسایگان منطقه‌ای نیز به شکلی منفی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. اما با این حال، در صورتی که ایران این احتمال را برگزیند، شوک آن بسیار شدید خواهد بود.

در حال حاضر، آنچه توجه‌ها را جلب کرده این است که این درگیری قیمت نفت را بالا نگه داشته آن هم در شرایطی که قیمت‌ها در حال کاهش بودند – و این ممکن است تولید نفت آمریکا را که پیش‌تر پیش‌بینی می‌شد در سال ۲۰۲۶ کاهش یابد – دوباره افزایش دهد. با این حال، مسیر آینده همچنان نامشخص است.

بن لوفبور، خبرنگار حوزه نفت در پولیتیکو، در این باره مدعی است: «این بازه زمانی معمولا مقدمه فصل رانندگی تابستانی است، بنابراین انتظار افزایش قیمت بنزین وجود دارد. اما به‌خاطر وضعیت فعلی خاورمیانه، این افزایش بیشتر از حد معمول خواهد بود، گرچه نسبت به آنچه رانندگان آمریکایی سال گذشته تجربه کردند، تفاوت زیادی ندارد؛ البته اگر اصلاً چیزی به نام «استانداردهای اخیر» وجود داشته باشد.»

او در ادامه مدعی شد: «نکته اصلی این است که آیا این وضعیت باعث می‌شود شرکت‌های نفتی آمریکا حفاری را افزایش دهند یا نه. ممکن است این وضعیت را صرفاً یک جهش موقتی ببینند و تصمیم بگیرند محتاط بمانند».

بازگشت به پیش از بحران

پیش از تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و ایران، اوپک در حال محدودسازی تولید نفت بود، اما اوایل سال جاری تولید را افزایش داد. بخشی از این تصمیم برای پیش‌دستی در برابر اثرات تعرفه‌های ترامپ بود که نگرانی از کاهش تقاضای جهانی نفت را برانگیخته بود. این موضوع باعث شد که تحلیل‌گران پیش‌بینی کنند با مازاد عرضه در اواخر سال روبرو خواهیم شد و انگیزه تولید برای شرکت‌ها کاهش یابد.

اما اکنون، رویارویی اسرائیل و ایران احتمالاً باعث «خرید با ترس» و معاملات سفته‌بازانه شده خواهد شد که قیمت‌ها را تا ۱۵ درصد افزایش می‌دهد. درگیری‌ها تا این لحظه زیرساخت‌های اصلی نفتی را هدف قرار نداده‌اند.

جانستون مدعی است: «به‌صورت نظری، تاکنون هیچ اتفاق فیزیکی واقعی در عرضه و تقاضا نیفتاده، اما قیمت‌ها طوری شکل می‌گیرند که حتی شرکت‌های واقعی مثل پالایشگاه‌ها هم نگران هستند که شاید در ماه آینده به نفت مورد نیاز خود نرسند.»

به ادعای او: «برای اینکه قیمت‌ها همچنان بالا بمانند یا بیشتر افزایش پیدا کنند، احتمالاً باید آسیب فیزیکی واقعی به زیرساخت‌های نفتی وارد شود. اما تا آن زمان نیز امکان اختلال اقتصادی وجود دارد.» بیشترین افزایش قیمت مربوط به گازوئیل بوده که ماده‌ای کلیدی در حمل‌ونقل است و می‌تواند تورم را در بسیاری از بخش‌ها بالا ببرد. این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد: «ممکن است در پمپ بنزین به‌نظر نرسد که اوضاع بد است، اما هزینه‌های حمل‌ونقل و تحویل کالا قطعاً تحت فشار قیمت گازوئیل قرار خواهد گرفت».

افق کلی اقتصاد جهانی

جان فاگان، بنیان‌گذار Markets Policy Partners و مدیر پیشین بازار در وزارت خزانه‌داری آمریکا، مدعی است شوک قیمت نفت، روایت کندی رشد اقتصادی و افزایش قیمت‌ها – یعنی رکود تورمی – را تقویت می‌کند. به ادعای او «تقاضا فرو نریخته و قیمت نفت هم آن‌قدر بالا نیست که بازار را منفجر کند و ناگهان سقوط کند، بنابراین با یک نوسان زودگذر طرف نیستیم. و اگر دلار نتواند رشد کند، این به نفع قیمت بالاتر نفت خواهد بود.»