نیمه پنهان بحران روغن در بازار

تریبون اقتصاد_ بازار روغن با چالش‌های متعددی از جمله ابهام در وضعیت مالیات بر ارزش افزوده و تأخیر طولانی‌مدت در تخصیص ارز مواجه شده که نتیجه آن، اختلال جدی در فرآیند تولید، توزیع و تأمین این کالای اساسی است. در شرایطی که قیمت جهانی روغن خام رشد چشمگیری داشته، نبود سیاست‌گذاری منسجم از سوی نهادهای داخلی، فشار مضاعفی را به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان وارد کرده است.

بلاتکلیفی در اجرای مالیات بر ارزش افزوده روغن

به گزارش سرمایه و بورس، ماجرای اعمال مالیات ۱۰ درصدی بر روغن خام از ۱۴ اردیبهشت، به یکی از مهم‌ترین محورهای اعتراض تولیدکنندگان تبدیل شد. این اقدام، که از سوی سازمان امور مالیاتی اجرایی شد، در جلسه ۲۹ اردیبهشت ستاد تنظیم بازار با مخالفت جدی مواجه شد. به دنبال آن، اجرای این مصوبه تا ۱۴ مرداد به تعویق افتاد تا در جلسه سران قوا تصمیم نهایی درباره آن اتخاذ شود. ورود سران سه قوه به مسئله‌ای که در ظاهر به قوانین جاری مربوط می‌شود، نشان از ابعاد گسترده بحران در بازار روغن دارد.

ضعف مدیریت وزارت کشاورزی در کنترل بازار

این نخستین بار نیست که ضعف در نظارت و مدیریت وزارت کشاورزی موجب بحران در بازارهای کالاهای اساسی می‌شود. تجربه مشابهی در بازار سیب‌زمینی رخ داد و اکنون شرایط مشابهی در بازار روغن در حال تکرار است. ناتوانی این وزارتخانه در پیش‌بینی تبعات سیاست‌های مالی و ارزی، زمینه‌ساز ورود نهادهای بالادستی برای رفع بحران شده است. این مسئله نه تنها نشانه‌ای از ناکارآمدی در تنظیم بازار است، بلکه اعتماد عمومی به سازوکارهای نظارتی را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است.

توقف عرضه به دلیل نبود نرخ مصوب مصرف‌کننده

افزایش بیش از ۳۰ درصدی قیمت جهانی روغن خام در ماه‌های اخیر در حالی رخ داده که ستاد تنظیم بازار هنوز نرخ نهایی مصرف‌کننده را اعلام نکرده است. این بلاتکلیفی، باعث شده کارخانه‌ها از عرضه منظم خودداری کنند و بازار با کاهش موجودی و ایجاد تقاضای کاذب مواجه شود. این وضعیت نه تنها زنجیره توزیع را مختل کرده، بلکه عاملی برای نوسانات قیمتی و افزایش نگرانی‌های مصرف‌کنندگان شده است.

بحران ارزی و توقف واردات مواد اولیه

یکی دیگر از دلایل عمده کاهش عرضه روغن، بلاتکلیفی در تخصیص ارز به واردکنندگان است. برخی کارخانه‌ها با تأخیر ۹ماهه در دریافت ارز مواجه‌اند و این مسئله موجب اختلال در ثبت سفارش و واردات روغن خام شده است. با توجه به وابستگی بیش از ۹۰ درصدی بازار داخلی به واردات این ماده اولیه، چنین تأخیری مستقیماً بر کاهش تولید، افزایش قیمت و نابسامانی در بازار تأثیرگذار است.

ضعف در هماهنگی سیاست‌گذاری کلان

شرایط کنونی بازار روغن، پیامد نبود هماهنگی بین دستگاه‌های تصمیم‌گیر در حوزه مالی، بازرگانی و کشاورزی است. بی‌ثباتی در تعیین نرخ‌ها، اجرای ناقص قوانین و ناهماهنگی‌های گسترده، سبب شده فرآیند تولید و توزیع روغن در کشور از مسیر پایدار خود خارج شود. ورود سران قوا به این موضوع، به‌روشنی نشان می‌دهد که بحران روغن ریشه در مشکلات ساختاری و ضعف تصمیم‌گیری کلان اقتصادی دارد.

تا زمانی که ناهماهنگی بین نهادهای ذی‌ربط، نبود شفافیت در سیاست‌های ارزی و مالی و ضعف در مدیریت بازار حل نشود، نه‌تنها بازار روغن بلکه سایر کالاهای اساسی نیز با نوسانات مکرر و بحران‌های مشابه روبه‌رو خواهند بود؛ بحران‌هایی که مستقیماً بر امنیت غذایی و رفاه اقتصادی خانوارها تأثیر می‌گذارند.