مراحل و مدارک تعویض پلاک خودرو و موتور در سال 1404

تریبون اقتصاد- بر اساس اعلام مرکز شماره‌گذاری پلیس راهور ناجا، برخی از خودروها با ویژگی‌های مشخص، تعویض پلاک نمی‌شوند.

به گزارش باما، این ویژگی‌ها و مشخصات به شرح زیر است: 

1. خودروهایی که اصالت نداشته باشند و یکی از ارکان اصلی آن‌ها، از جمله شاسی، اتاق یا موتور خودرو به طور غیرقانونی تعویض شده باشد.

2. خودروهایی که سانحه و تصادف بسیار سنگینی را تجربه کرده باشند و میزان خسارتشان بیش از 60 درصد باشد. این خودروها ایمنی کافی برای شماره‌گذاری را ندارند.

3. خودروهای دوتکه که دلالان قسمت سالم یک خودرو تصادفی را با قسمت سالم خودرویی دیگر جوش می‌دهند.

4. خودروهای غیر اصیلی که در مدارک آن‌ها مشکلاتی وجود دارد.

5. خودروهایی که ایمنی‌شان ازدست‌رفته و ویژگی‌های فنی آن‌ها چالش‌هایی داشته باشد.

6. خودروهای توقیفی و افراد ممنوع المعامله  

از مهرماه 1399 علاوه بر مراکز تعویض پلاک استان تهران، تمامی مراکز شماره گذاری و تعویض پلاک در سایر استان‌های کشورمان نیز به سایت اینترنتی تعویض پلاک متصل شده‌اند. اگر شما هم متقاضی دریافت نوبت تعویض پلاک خودرو هستید، کافی است به سامانه نوبت دهی اینترنتی تعویض پلاک به نشانی nobatdehi.epolice.ir مراجعه کنید. سپس روی دکمه «جستجو» کلیک کنید تا لیست مراکز فعال برای نوبت تعویض پلاک برای شما نشان داده شود. سپس گزینه «دریافت نوبت» را بزنید و در ادامه نیز «روز/ساعت» موردنظرتان را انتخاب کنید.

درباره نوبت دهی تعویض پلاک خودرو، باید به نکات زیر نیز توجه داشته باشید:

1- برای دریافت خدمات تعویض پلاک، حتما نوبت اینترنتی بگیرید چراکه بدون داشتن نوبت، امکان ورود به مراکز تعویض پلاک را ندارید.

2- در زمان دریافت نوبت اینترنتی تعویض پلاک، باید مشخص کنید که چه نوع خدمتی را نیاز دارید. مثلا خدمات مربوط به نقل و انتقال خودرو یا خدمات مربوط به پس از شماره گذاری و ... . لیست همه این خدمات، در زمان دریافت نوبت اینترنتی، به شما نشان داده می‌شود.

3- اگر در روز و ساعت موردنظرتان، ظرفیت خدمتی که می‌خواهید تکمیل شده، خدمات دیگر را انتخاب نکنید! برخی‌ها با این تصور، خدمات دیگری را انتخاب می‌کنند تا صرفا وارد مراکز شماره‌گذاری ‌شوند. اما متاسفانه اطلاعی ندارند که برای هر خدمت، باجه مستقلی درنظر گرفته شده که آن باجه فقط براساس نوبتدهی اینترنتی، به مراجعین، خدمات می‌دهد. بنابراین اگر بدون داشتن نوبت، به این باجه‌ها مراجعه کنید، خدماتی به شما ارائه نمی‌شود.

4- در همان زمان موردنظرتان، به مراکز تعویض پلاک بروید؛ نه زودتر و نه دیرتر! اگر زودتر از ساعت مقرر بروید، امکان ورود به مراکز را ندارید. اگر هم دیرتر بروید، نوبت شما گذشته و بازهم امکان ورود به مراکز تعویض پلاک را ندارید.

5- طبق آمار پلیس، حدود 20% از افرادی که نوبت اینترنتی تعویض پلاک می‌گیرند، به مراکز مراجعه نمی‌کنند و همین موضوع، هم وقت پرسنل پلیس را می‌گیرد و هم باعث تاخیر در انجام کارهای سایر شهروندان می‌شود. بنابراین اگر نمی‌توانید در زمان ثبت شده به مراکز تعویض پلاک بروید، لطفا نوبت‌تان را کنسل کنید تا افراد بیشتری، امکان دریافت خدمات در آن روز را داشته باشند.

6- اگر بیش از 3 بار، نوبت اینترنتی دریافت کنید اما به مراکز مراجعه نکنید و کنسل هم نکرده باشید، سامانه پلیس راهور، شما را بعنوان «مزاحم» تشخیص داده و محدودیت‌های موقتی را برای شما لحاظ می‌کند. اگر با این محدودیت‌ها مواجه شدید، در ساعات یا حتی در روزهای دیگری برای دریافت نوبت اینترنتی تعویض پلاک اقدام کنید.

بدلیل حجم بالای مراجعه‌کنندگان به سامانه اینترنتی تعویض پلاک، پلیس راهور از تاریخ 6 شهریورماه 1400، ساعت «افزوده‌شدن ظرفیت‌ جدید» را بصورت استانی تغییر داده است تا به این ترتیب، متقاضیان در شهرهای مختلف، در ساعات مختلفی برای رزرو نوبت اینترنتی اقدام کنند. ساعت بازگشایی «ظرفیت‌های جدید» براساس هر استان، به شرح زیر است:

• ساعت 8 صبح هر روز:
  • بوشهر، تهران‌، البرز، کرمان، گیلان و یزد.
• ساعت 9 صبح هر روز:
  • اصفهان، حومه تهران، خراسان رضوی، قزوین و هرمزگان.
• ساعت 10 صبح هر روز:
  • اردبیل، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، خوزستان و فارس.
• ساعت 11 صبح هر روز:
  • کردستان، گلستان و لرستان.
• ساعت 12 ظهر هر روز:
  • ایلام، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان، قم و مازندران.
• ساعت 14 ظهر هر روز:
  • چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، زنجان، سمنان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، مرکزی و همدان.

در مقاله مراکز تعویض پلاک خودرو می‌توانید از آدرس مراکز تعویض پلاک تهران (ازجمله مرکز تعویض پلاک میثم، مرکز تعویض پلاک خاوران، مرکز تعویض پلاک چیتگر و ...) و همچنین شماره تلفن مراکز تعویض پلاک خودرو مطلع شوید.

در این بخش به معرفی همه مدارک تعویض پلاک خودرو می‌پردازیم. همچنین مدارک لازم برای تعویض پلاک سرقتی و مدارک لازم برای تعویض پلاک مخدوش را نیز توضیح داده‌ایم. اما مدارک لازم جهت تعویض پلاک خودرو عبارتند از:

• کارت شناسایی خودرو
• سند مالکیت خودرو (صادر شده توسط ناجا)
• حضور طرفین معامله ( یا وکیل قانونی آنها)
• مدارک شناسایی طرفین معامله
• مدارک احراز سکونت برای خریدار
• استعلام خلافی خودرو
• بیمه شخص ثالث
• برگه معاینه فنی
• پرداخت هزینه دریافت پلاک

تمامی هزینه‌های قانونی جهت تعویض پلاک خودرو، از طریق دستگاه کارتخوان، دریافت می‌شود.

مدارک تعویض پلاک سرقتی

برای دریافت هرگونه خدمات به پلاک های مفقودی یا سرقت شده، مدارک زیر لازم است:

1. مراجعه به کلانتری محل و تشکیل پرونده (درصورت سرقت)
2. حضور مالک یا وکیل قانونی او
3. حضور خودرو در مرکز تعویض پلاک
4. کارت خودرو
5. سند مالکیت خودرو
6. استعلام خلافی
7. بیمه شخص ثالث
8. برگه معاینه فنی
9. مدارک شناسایی مالک
10. مدارک احراز سکونت برای مالک
11. پرداخت هزینه دریافت پلاک

تمامی هزینه‌های قانونی جهت تعویض پلاک خودرو، از طریق دستگاه کارتخوان، دریافت می‌شود.

مدارک تعویض پلاک مخدوش

برای دریافت هرگونه خدمات به خودروهایی با پلاک آسیب دیده، مدارک زیر لازم است:

1. حضور مالک یا وکیل قانونی او
2. حضور خودرو در مرکز تعویض پلاک
3. تحویل پلاک آسیب دیده
4. کارت خودرو
5. سند مالکیت خودرو
6. استعلام خلافی خودرو
7. بیمه شخص ثالث
8. برگه معاینه فنی
9. مدارک شناسایی مالک
10. پرداخت هزینه دریافت پلاک

تمامی هزینه‌های قانونی جهت تعویض پلاک خودرو، از طریق دستگاه کارتخوان، دریافت می‌شود.

در زمان خرید و فروش خودرو معمولا فروشندگان، وکالتی به نام «وکالت تعویض پلاک» در دفترخانه‌ها تنظیم می‌کنند تا دیگر نیازی به حضور مالک خودرو در مراکز تعویض پلاک، نباشد.

1- فروشنده با تنظیم وکالت تعویض پلاک، این اختیار را به خریدار می‌دهد تا مراحل نقل و انتقال خودرو از جمله بازدید فنی خودرو، فک پلاک، تحویل پلاک، تحویل سند مالکیت و ... را بدون حضور مالک خودرو در مراکز تعویض پلاک، انجام دهد.

2- تنظیم وکالت تعویض پلاک باید در دفترخانه‌های اسناد رسمی انجام شود و فقط و فقط با ارائه سند رسمی خودرو برای تنظیم آن، الزامی است. بنابراین با برگه فروش کارخانه یا برگه گمرکی، نمی‌‌توان این وکالتنامه را تنظیم کرد.

3- این نوع از وکالت صرفا در مراکز تعویض پلاک کاربرد دارد و در زمان سند زدن خودرو در دفاتر اسناد رسمی، حضور مالک خودرو همچنان الزامی است.

4- هم به خریدار و هم به فروشنده خودرو توصیه می‌کنیم که از تنظیم هرگونه وکالتنامه تعویض پلاک خودرو، اکیدا خودداری کنند. حتی اگر طرفین معامله نیز اعتماد کامل به یکدیگر داشته باشند، بازهم از تنظیم وکالتنامه تعویض پلاک باید خودداری کنند چراکه در صورت بروز یک اتفاق غیرمنتظره، پیامدهای قانونی بی‌شماری گریبان‌ خریدار یا فروشنده را خواهد گرفت. پس اگر فروشنده هستید، به هیچ خریداری وکالتنامه تعویض پلاک ندهید و اگر خریدار هستید نیز از هیچ فروشنده‌ای، وکالتنامه تعویض پلاک نگیرید.

همانطور که می‌دانید اگر قصد فروش خودروی‌تان را داشته باشید و اقدام به فک پلاک کنید، پلاک شما در انبارهای پلاک پلیس محفوظ می‌ماند تا زمانیکه اقدام به خریداری خودروی جدیدی کنید. بنابراین صاحبان پلاک فک شده، هیچ دغدغه‌ای برای از دست دادن شماره پلاک‌شان نداشتند.

اما بدلیل آنکه اکثر صاحبان پلاک‌های فک شده، خودروی جدیدی خریداری نمی‌کنند، پلیس نیز برای نگهداری پلاک‌های فک شده، هزینه‌های زیادی را متقبل شده. ضمن اینکه بعضی از انبارهای پلاک، ظرفیت‌شان درحال تکمیل شدن است و نیازمند توسعه فضای انبار دارند. به همین دلیل، هئیت وزیران در تاریخ 26 مردادماه 1399، برای جلگویری از این هزینه‌ها، ماده 5 آئین نامه راهنمای و رانندگی را به این صورت اصلاح کرد که:

«راهنمایی و رانندگی حداکثر تا یکسال، پلاک‌های فک شده را نگهداری می‌کند. در صورت عدم مراجعه صاحب پلاک طی این مدت، پلیس همان پلاک‌ها را در اختیار متقاضیان جدید قرار خواهد داد. البته تمامی سوابق پلاک، در سامانه شماره گذاری پلیس، بنام صاحب پلاک، ثبت شده و محفوظ خواهد ماند».   

با اجرایی شدن قانون جدید فک پلاک، آنهایی که پلاک رند داشتند یا آنهایی که «زوج و فرد» بودن پلاک خودرو، برای‌شان مهم بود، حالا باید مراقب باشند چراکه در صورت فک پلاک و عدم مراجعه تا یکسال، شماره پلاک‌شان را از دست می‌دهند!

اما برای استعلام فک پلاک خودرو با کد ملی، کافی است به سامانه راهور 120 مراجعه کنید و گزینه «استعلام وضعیت پلاک فک شده» را انتخاب کنید. پس از آن به سامانه خدمات انتظامی (سخا) منتقل می‌شوید. سپس باید وارد حساب کاربری‌تان شوید یا اگر حساب کاربری ندارید، باید در سامانه سخا ثبت‌نام کنید.

با اینکه پلیس راهور، طرح تعویض رایگان پلاک‌های نامرغوب را در اوایل دهه 90 شمسی اجرا کرد، اما سرهنگ محمدی، رئیس مرکز شماره‌گذاری پلیس، در آبان‌ماه 1399 خبر داده که اگر هنوز هم برخی مالکان وسایل نقلیه، پلاک نامرغوب دارند یا پلاک آنها بر اثر تغییر رنگ (غیرعمدی) دچار نقص یا آسیب یا مخدوش شده است، می‌توانند با مراجعه به مراکز تعویض پلاک، برای تعویض رایگان پلاک وسیله نقلیه خود اقدام کنند.

سرهنگ محمدی همچنین این نکته را یادآوری کرده که ماموران پلیس راهور در صورت مشاهده مواردی مانند سوزاندن پلاک، تغییر عمدی رنگ پلاک و همچنین مخدوش کردن عمدی پلاک، مجاز به اعمال جریمه راهنمایی و رانندگی یا حتی توقیف وسیله نقلیه متخلف هستند.

یکی از مشکلات اصلی شهروندان و همچنین سامانه شماره‌گذاری پلیس، درباره عدم تطابق شماره پلاک خودرو با محل سکونت مالک خودروست. چراکه در این صورت، خودروی آنها بعنوان خودروی غیربومی شناخته می‌شود و پلیس نیز در زمان ممنوعیت تردد، یا باید مانع تردد آنها شود یا باید آنها را جریمه کند.

به همین دلیل، مالکان خودروها بعد از «تغییر محل سکونت‌»، حداکثر طی 10 روز باید مراکز تعویض پلاک خودرو بروند و کد پلاک جدید دریافت کنند تا اطلاعات آنها در سامانه پلیس نیز به‌روزرسانی شود. در تمامی مراکز تعویض پلاک، فرآیند تغییر کد پلاک، معمولا کمتر از یک ساعت زمان می‌برد. 

براساس اصلاحیه قانون سن فرسودگی خودروها که در خردادماه 1400 ابلاغ شده است، امکان تغییر «پلاک عمومی» به «پلاک شخصی» وجود ندارد چراکه از نظر قانون، خودروهای عمومی نسبت به خودروهای شخصی هم‌سال خودشان، هم کارکرد بالاتری دارند و هم اینکه عملکردشان، افت بیشتری پیدا می‌کند. 

قانون موسوم به پلاک سوم خودروها، یکی از آن طرح های قدیمی است که در اواسط دهه 80 شمسی تصویب شد و حتی قرار بود در نیمه دوم سال 1399 به صورت آزمایشی اجرا شود اما بدلیل نبود زیرساخت‌های لازم، هیچگاه عملی نشد. پلاک سوم در حقیقت یک چیپ سخت افزاری است که باید هم روی «پلاک خودرو» و هم روی «شیشه جلو» و زیر آینه، نصب شود. در این چیپ، اطلاعاتی مانند شماره شناسایی VIN، شماره موتور، شاسی و ... ذخیره می شود که با دستگاه های پلیس، اطلاعات آن قابل بازخوانی است.

داشتن پلاک سوم، برای مالکان خودروها که فایده ای ندارد! اما کار افسران پلیس راهور، را بسیار آسان تر از قبل می کند. به خصوص در زمینه مقابله با سرقت خودروها؛ همانطور که می دانید، فعلا تنها معیار پلیس برای تشخص اصالت خودروها، پلاک است. اما تنها با بررسی پلاک، پلیس نمی تواند سرقتی بودن یا نبودن خودرو را تشخیص دهد. حالا با اضافه شدن پلاک سوم به خودروها، پلیس علاوه بر اطلاعات کلی خودرو، می تواند در همان لحظه، به شماره VIN، شاسی و ... نیز بصورت انلاین، دسترسی داشته باشد.