چشم‌انتظاری دلار برای توافق ایران و آمریکا؛ سقوط تا کانال 70 هزار حتمی شد؟
برخی از فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند با توافق ایران و آمریکا دلار وارد کانال 70 هزار تومان شود
تریبون اقتصاد_ بازار ارز ایران دوباره چشم‌انتظار اخبار مذاکراتی است که در صورت تبدیل شدن به یک توافق دوطرفه می‌تواند قیمت دلار را زمین‌گیر کند. در حالی که زمزمه‌های توافق میان ایران و آمریکا به گوش می‌رسد و نشست‌های این دو کشور در صدر اخبار داخلی و بین‌المللی قرار دارد، نفس دلار در بازار آزاد حبس شده و معامله‌گران با نگاهی پراضطراب، چشم به روند مذاکرات دوخته‌اند. قیمت دلار روز گذشته به کف کانال 81 هزار تومانی رسیده و فعالان اقتصادی امیدوارند با اعلام توافق، دلار وارد کریدور 70 هزار تومانی شود.
حرکت دلار روی موج سیاست
تجربه سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ پس از توافق موقت ژنو و برجام، نشان داد که انتظارات مثبت روانی می‌تواند قیمت دلار را مهار کند. در آن مقطع، دلار از کانال ۳۵۰۰ به زیر ۳۰۰۰ تومان رسید. در مقابل، خروج آمریکا از برجام در ۱۳۹۷ جهشی تاریخی در بازار ارز رقم زد و در نتیجه آن، قیمت دلار تا مرز ۱۸ هزار تومان اوج گرفت.
پرواز ۱۴ هزار تومانی قیمت دلار با خروج آمریکا از برجام
بیشترین تأثیر بر قیمت دلار در ایران مربوط به تحریم‌های اقتصادی مرتبط با نفت و نظام بانکی بوده؛ به‌ویژه در زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ بازار ارز به شدت تحت تاثیر قرار گرفت و قیمت دلار از چهار هزار تومان در ابتدای سال ۱۳۹۷ به بیش از ۱۸ هزار تومان در پایان این سال رسید. قطع فروش رسمی نفت، افت ذخایر ارزی بانک مرکزی، فرار سرمایه و رشد انتظارات تورمی دلایل اصلی رشد قیمت دلار در این برهه بود.
موج صعودی قیمت دلار به تشدید تحریم‌های بانکی در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) برمی‌گردد. نظام مالی ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت و تحریم بانک مرکزی تشدید شد. در این سال قیمت دلار به بیش از ۱۳ هزار تومان به بیش از ۳۰ هزار تومان رسید. در پی این تحریم‌ها مسیرهای رسمی تبادل ارز با اختلال همراه شد، واردکنندگان ناچار شدند با قیمت ارز نیمه‌رسمی یا بازار آزاد کالاهایشان را وارد کنند و تقاضای مردم برای خرید دلار جهت حفظ ارزش دارایی ریالیشان بیشتر شد.
با دقت بر نمودار افت و خیز قیمت دلار و بررسی سابقه تاریخی تحریم‌ها، واضح است که تحریم‌های نفتی و بانکی بیشترین تأثیر مستقیم و فوری را بر قیمت دلار گذاشته‌اند، چون جریان اصلی ورود ارز به کشور را هدف قرار داده و انتظارات تورمی را تحریک می‌کنند.
دلار ارزان می‌شود؟
اکنون در سال ۱۴۰۴، اگر چه توافقی رسمی اعلام نشده، اما اخبار غیررسمی از کانال‌های دیپلماتیک کافی بوده تا جو روانی بازار به‌طور موقت کنترل شود. فعالان اقتصادی بر این باورند که حتی یک توافق محدود برای آزادسازی منابع ارزی یا کاهش فشارهای بانکی می‌تواند نرخ دلار را بین ۱۰ تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
بازار ارز ایران سال‌هاست که بیش از منطق اقتصادی، بلکه با نبض مذاکرات سیاسی بالا و پایین می‌شود. توافق یا عدم توافق، دیگر نه فقط یک تصمیم سیاسی، بلکه عاملی سرنوشت‌ساز برای زندگی روزمره مردم شده است. باید دید این‌بار نیز مانند گذشته، سایه سنگین سیاست از سر اقتصاد برداشته خواهد شد یا خیر.
