مسکن مهر؛ پروژه شکست خورده یا سرمایه‌گذاری ۸۰ میلیارد دلاری؟

 تریبون اقتصاد_ همواره گفته می‌شود پروژه مسکن مهر به نوعی شکست خورده و هزینه‌های زیادی در این مسیر از دست رفته است. علاوه بر این، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این پروژه منجر به افزایش قیمت مسکن گردیده است.

به گزارش جهان صنعت نیوز، برای اجرای پروژه مسکن مهر، حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافت که معادل ۶ درصد از درآمد نفتی دولت در آن زمان بود. این سرمایه‌گذاری منجر به ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی شد، اما در درازمدت، هزینه‌های آن به دلیل تورم و افزایش قیمت‌ها، دو برابر شده است. بر همین اساس، گفتگویی با فرشید ایلاتی، کارشناس حوزه مسکن داشتیم.

آیا پولی که برای مسکن مهر خرج شده از محل درآمدهای نفتی بوده یا خیر؟

قبل از هر چیز، باید گفت که اتفاقی که رخ داد، چاپ پول به‌واسطه افزایش پایه پولی و تخصیص خط اعتباری از سوی بانک مرکزی به بانک مسکن بود. این خط اعتباری حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان بود که معادل ۴۰ میلیارد دلار در دوره نهم و دهم ریاست جمهوری، با دلار هزار تومانی می‌شود. با این حال، ما به ازای آن، ۴ میلیون واحد مسکونی ساختیم که اگر قیمت‌ها را با امروز مقایسه کنیم، حدود ۸۰ میلیارد دلار باید برای ساخت مسکن مهر هزینه می‌شد. بخشی از این تفاوت به تورم دلار، بخشی به افزایش قیمت مصالح ساختمانی و مسکن در کشور مربوط می‌شود. در نتیجه، سرمایه‌گذاری‌ای که در آن زمان تحت عنوان مسکن مهر انجام شد، امروز حداقل دو برابر شده است.

مطابق آمار، در آن دوره حدود ۷۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی در ۸ سال داشتیم. حال با این تفاسیر، نسبت ۴۰ میلیارد دلار به ۷۰۰ میلیارد دلار چیزی حدود ۶ درصد می‌شود؛ یعنی ما در آن زمان ۶ درصد از درآمد نفتی خود را به حوزه مسکن اختصاص دادیم. علاوه بر این، ۴ میلیون واحد مسکونی ساخته شد که به معنای ایجاد شغل، خانواده‌های جدید و بهسازی و مقاوم‌سازی روستاها بود. زمانی در کشور با کمترین شدت زلزله نیز تلفات زیادی در روستاها داشتیم، اما اکنون وضعیت بسیاری از روستاها تغییر کرده است. این تحلیل هدف تحسین یا تمجید ندارد، اما با یک محاسبه سرانگشتی، برای کشوری که مسأله مسکن برایش یک بحران جدی است، اختصاص ۶ درصد از درآمد نفتی دولت به حوزه مسکن، کار اشتباهی بوده است؟ آیا این موضوع به اندازه‌ای اهمیت ندارد که دوباره به آن توجه نشود؟

آیا مسکن مهر در طی سال‌ها بر افزایش قیمت مسکن تأثیر گذاشته است؟

خیر؛ چنین چیزی درست نیست. پس از روی کار آمدن دولت آقای روحانی، جریان‌هایی که به بازار آزاد منتسب بودند، متوجه شدند که مسکن مهر باعث می‌شود بازار مسکن از روال طبیعی خود خارج شود. در واقع، به بهانه‌های مختلف به مسکن‌سازی دولتی حمله کردند. در همان دوره‌ای که پایه پولی مسکن مهر افزایش یافت، در دولت آقای روحانی پایه پولی تقریباً دو برابر شد، اما در ازای آن هیچ مسکنی در کشور ساخته نشد.

فرض کنیم که افزایش پایه پولی ممکن است منجر به تورم پولی در کشور شود. اما نکته اینجاست که ما یک جریان ضد مسکن ایجاد کردیم و جلوی پروژه مسکن مهر را گرفتیم؛ فرایندی که می‌توانست مشکل مسکن را برای همیشه در ایران حل کند. با بهانه افزایش پایه پولی و تورم ناشی از آن، همان جریان، پایه پولی را تا سه برابر افزایش داد، در حالی که هیچ مسکنی در کشور ساخته نشد. بهترین آمار در حوزه مسکن متعلق به دولت نهم و دهم است. در آن زمان، حتی در اوج تحریم‌ها، شاهد کاهش بیکاری و افزایش ساخت‌وساز بودیم. زیرا پروژه مسکن مهر در تمام شهرهای کشور برقرار بود و توانستیم شوک تحریمی را پشت سر بگذاریم.