مختصات بازگشایی امن بازار سهام زیر ذره بین 20 فعال بورس

تریبون اقتصاد-بیست فعال بورسی و صاحب‌نظر مالی راه خروج بورس از تنگنای کنونی را به سیاستگذاران نشان دادند. پرهیز از رویکرد دستوری و سلبی در ضدیت با بازار مهمترین توصیه فعالان این حوزه است.

به گزارش اکوایران، این افراد معتقدند برای بازگشت به بورس نیازمند یک افق مناسب جهت فعالیت به صورت واقعی است تا ضمن جلب اعتماد سهامداران، زمینه حضور بازیگران در بازار فراهم شود. پشتیبانی از بازار یا ابزارهای متعارف در کنار کاهش مداخلات در خرید و فروش دیگر توصیه این ۲۰ چهره به سیاستگذاران است.

بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه، معتقد است که در شرایط فعلی افزایش حجم مبنا ضروری است و محدودیت دامنه نوسان کاربرد خودش را  به تنهایی از دست داده است. همچنین محدودیت سقف فروش بار روانی منفی به شدت مخربی دارد و مثل محدودیت دامنه نوسان ممکن است تبدیل به یک بدعت غلط شود که  اعتبار بازار را از بین می برد .

باید گفت هر نوع مداخله غیر موقت (بیشتر از ۳-۵) روز کاری به روند طبیعی بازار آسیب می زند و ضمن حذف تحلیل از بازار، زمینه‌ساز تضعیف بازار می شود. 

به نظرم بازار سهام  نیاز به حمایت مشابه بازارگردانی صندوق های درآمد ثابت دارد و با افزایش حجم مبنا و ایجاد تعادل در عرضه های انباشته شده  به روند نرمال خود برخواهد گشت، طبیعتا متوقف شدن چند روز بیشتر سهم های بزرگ  به مدیریت بازار کمک زیادی خواهد کرد. همچنین لغو تحریم ها، از سرگیری مذاکرات، انتخاب مدنی زاده به وزارت اقتصاد و تعادل در بازار ارز و طلا هم از اخبار مثبت بازار هستند که حتما باید مد نظر سهامدارن باشد .

دو اقدام بی‌نتیجه در کاهش ریزش شاخص بورس

حسن حسین نیا،  کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: دامنه نوسان در محدوده فعلی و کمتر می تواند به خروج بخشی از معامله گران کوتاه مدت بی انجامد که با هزینه های معاملاتی فعلی توجیهی برای حضور نخواهند داشت و کارایی و نقدشوندگی بازار نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.

محدودیت ها کارساز نیست

سید حمید میرمعینی،  استاد دانشگاه، معتقد است محدودیت دامنه نوسان یکی از ابزارهای رایج در تنظیم بازارهای مالی به منظور جلوگیری از نوسانات شدید و فرو نشاندن هیجانات و رفتارهای مالی وحشت زده است، اما از دیدگاه ریزساختاری، می تواند منجر به کاهش کارایی بازار و کاهش نقدشوندگی،  قیمت گذاری نادرست و تشویق رفتارهای غیرمولد و سفته بازانه برای عده ای معدود که دسترسی ویژه به سامانه های معاملاتی دارند، شود. 

در شرایط فعلی بازار ایران، استفاده از آن و محدود کردن دامنه نوسان به محدوده کم تر از ۳ درصد نمی تواند درمان سازنده ای برای جلوگیری از تشدید جو هیجانی شود و علاوه بر این که منجر به دیر به تعادل رسیدن بازار می شود، نقدشوندگی بازار را هم دچار خدشه اساسی می کند؛ از طرفی در صورت کاهش دامنه نوسان به محدوده ای کمتر از ۳ درصد، لازم است کاهش حجم مبنا نیز اتفاق بیفتد تا قیمت ها زودتر به تعادل برسند .

به عقیده میرمعینی ایجاد محدودیت در میزان فروش کدهای حقیقی، از اصول بازار و نظام اقتصاد آزاد، به دور است و منجر به وارد آمدن صدمات جدی به اعتماد سرمایه گذاران حقیقی می شود و بهتر است برای روزهای آغازین گشایش بازار، محدودیت هایی برای کدهای حقوقی به غیر از صندوق های سرمایه گذاری، اعمال شود؛ از طرفی جهت کنترل هیجانات و بازگشت رونق و اعتماد به بازار لازم است دولت و بانک مرکزی با هماهنگی با سازمان بورس و شرکت های بزرگ سرمایه گذاری، منابع اعتباری با حجم بالا در حدود بیش از ۲۰ همت با نرخ سود پایین در اختیار شرکت های سرمایه گذاری جهت حمایت از بازار قرار گیرد.

ضرورت احتیاط در تصمیمات نهاد ناظر

مریم محبی،  کارشناس بازار سرمایه، در پاسخ به پرسش اکوایران گفت: شرایط جنگ، یکی از مبهم ترین وضعیت‌های محتمل برای تحلیل بازارهای مالی است؛ در این شرایط نحوه ادامه فعالیت بنگاه های اقتصادی، سیاست‌های پولی و اقتصادی دولت و بانک مرکزی، رفتار سرمایه گذاران و تمامی فاکتورهای مؤثر بر تحلیل، مبهم و غیره قابل پیش بینی می‌شوند. به همین دلیل، بسته بودن بازارهای مالی در این زمان، بهترین و مناسب ترین تصمیم است؛ البته این محدودیت نباید به پول نقد و وجه رایج کشور تسری پیدا کند و این اطمینان به افراد جامعه منتقل شود که فرایند دسترسی و خرید و فروش کالاهای اساسی و یا دسترسی به الزاماتی؛ چون مسافرت به شهرهای امن تر و یا تغییر موقت محل سکونت و ...، مختل نخواهد شد.

توجه شود که جنگ میان ایران و اسراییل، همچنان ادامه دار است و فعلا در شرایط آتش بس به سر می بریم؛ این مهم به معنای پایدار بودن شرایط ابهام است. بنابراین، بازگشایی بورس حتی با در نظرگرفتن محدودیت‌هایی مانند سقف فروش فردی یا محدودکردن دامنه نوسان، تا قبل از رفع کامل ابهامات، باعث تسریع در امر فشار فروش در نمادهای بورسی خواهد شد.

بسته هوشمند؛ اقدامی مهم و ضروری

حسین محمودی اصل، کارشناس اقتصادی، نیز می‌گوید: محدودیت دامنه نوسان برای عبور از شرایط ابهام موثر است، اما با توجه به آتش بس و تعطیلی در شرایط جنگ ،دامنه نوسان به تنهایی کارساز نیست و بسته های هوشمند و سایر حمایت ها و ایجاد جذابیت نیز در این خصوص ضرورت دارد.

باید گفت محدودیت سقف فروش، به تنهایی نمی تواند ابزار موثری باشد و امکان ادامه دار بودن آن وجود ندارد؛ چراکه نقدشوندگی بازار رو از بین می برد. در نتیجه ایجاد محدودیت به تنهایی کارگشا نیست .

انتظار کاهش مداخلات بورسی

محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه، تأکید می‌کند که محدود کردن سقف فروش برای کدهای حقیقی، ولو موقت، در عمل به‌منزله‌ سلب بخشی از حق مالکیت و تحدید امکان نقدشوندگی دارایی‌هاست؛ این قبیل مداخلات اگرچه ممکن است با نیت کنترل هیجانات اتخاذ شوند، اما در عمل پیام روشنی به فعالان بازار می‌دهند: «حق تصمیم‌گیری آزادانه در فروش ندارید.» نتیجه‌ طبیعی این رویکرد، تضعیف اعتماد به بازارسرمایه و تشدید تمایل سرمایه‌گذاران به خروج و فرار سرمایه به بازارهای موازی با آزادی عمل بیشتر نظیر طلا و ارز  خواهد بود.

در شرایطی که بازار بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازسازی اعتماد عمومی است، چنین سیاست‌هایی نه‌تنها کمکی به تعادل نمی‌کند، بلکه ریسک حاکمیتی بازار را نیز افزایش می‌دهد.

از نظرم افزایش حجم مبنا به‌جای محدودیت دامنه نوسان، رویکردی حرفه‌ای در مدیریت هیجانات بازار است؛ در حالی‌که دامنه نوسان با ایجاد صف‌های مصنوعی و اختلال در کشف قیمت، در بلندمدت موجب سلب اعتماد عمومی می‌شود، سیاست حجم مبنا با ارتقای شفافیت و حفظ آزادی معامله، مسیر منطقی‌تری برای بازگشت ثبات و کارایی به بازار است.

محدودسازی کمک کننده نیست

علی بهشتی روی، فعال بازار سرمایه، معتقد است: دامنه نوسان نباید محدودتر از همان مثبت و منفی ۳ درصدی که از قبل وجود داشت، شود. همچنین اقداماتی از این دست، مانند کاهش دامنه نوسان به کم تر از این مقدار، می‌تواند پیام منفی به بازار مخابره کرده و سطح بی‌اعتمادی سهام‌داران را افزایش دهد.

در خصوص تعیین سقف فروش برای مشتریان حقیقی، به نظر می‌رسد چنین اقدامی نیز سبب تشدید جو بی‌اعتمادی می‌شود؛ چراکه در ذهن سهام‌داران این تصور شکل می‌گیرد که روند منفی بازار قرار است ادامه‌دار باشد.

در مجموع، به جای اعمال محدودیت در سمت عرضه، بهتر است تقاضا را تقویت کنیم؛ برای مثال از طریق هماهنگی با نهادهای اقتصادی، شرکت‌های بزرگ، هلدینگ‌های دولتی دارای منابع، همچنین بانک مرکزی. این نهادها می‌توانند با در نظر گرفتن تمهیدات اعتباری و کاهش هزینه‌های مالی برای شرکت‌های کارگزاری، نقدینگی لازم را به بازار تزریق کرده و با تحریک تقاضا، فضای روانی بازار را بهبود بخشند؛ به طور کلی، محدودسازی عرضه نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه ممکن است فشار روانی بیشتری بر بازار وارد کند و به تداوم شرایط منفی بینجامد.

ضرورت حمایت قوی از سوی ناظر

آراد پورکار، کارشناس بازارسرمایه، اعتقاد دارد که «محدودسازی دامنه نوسان» و «ایجاد محدودیت فروش برای کدهای حقیقی» به‌تنهایی تأثیر معناداری بر بازگشت تعادل به بازار ندارند. در هر صورت، چه دامنه نوسان محدود باشد و چه نباشد، و چه برای فروش محدودیت اعمال شود یا خیر، در روز نخست بازگشایی بازار، رقابت سنگین فروش در مرحله مچینگ اجتناب‌ناپذیر خواهد بود؛ زیرا بسیاری از سهام‌داران سفارش فروش خود را ثبت خواهند کرد.

آنچه اهمیت بیشتری دارد، نحوه عملکرد و هماهنگی صندوق‌های بازارگردانی، حقوقی‌های بزرگ و منابع حمایتی موجود در بازار است؛ اگر بازار شاهد ورود منابع قوی و حمایت هماهنگ و یکپارچه از سوی نهادهای مالی باشد، چه دامنه نوسان محدود باشد یا نباشد، فشار فروش قابل جمع شدن است و بازار می‌تواند به وضعیت متعادل بازگردد. در مقابل، اگر حمایت قوی صورت نگیرد، ممکن است بازار برای چند روز منفی باقی بماند تا زمانی که از منظر ارزندگی سهام، جذابیت قیمتی برای خریداران جدید ایجاد شود و ورود پول حقیقی دوباره فعال شود.

در نهایت، باید تأکید کرد که این دو ابزار (محدودیت نوسان و سقف فروش) به‌تنهایی اثرگذاری کافی ندارند و اثربخشی واقعی، وابسته به قدرت و هماهنگی طرف تقاضا و منابع حمایتی بازار است.

انتظار حمایت هماهنگ حقوقی‌ها از بازار سهام

هومن عمیدی، کارشناس بازار سرمایه، نیز گفت: در شرایطی مانند بحران یا جنگ، هنگام بازگشایی بازار سرمایه پس از چند روز تعطیلی، فشار فروش از سوی برخی سهامداران طبیعی است؛ این فشار ممکن است از سوی افرادی باشد که نیاز به نقدینگی دارند یا هنوز معتقدند ریسک‌ها برطرف نشده‌اند.

اعمال محدودیت‌هایی مانند دامنه نوسان یا سقف فروش می‌تواند مانع افت شدید قیمت‌ها شود. با این حال، این اقدامات به‌تنهایی کافی نیستند و تأثیر زیادی بر روند کلی بازار ندارند. در روز نخست بازگشایی، معمولاً فشار فروش در مرحله پیش‌گشایش یا مچینگ قابل‌مشاهده است و حتی در صورت وجود محدودیت نیز فروش انجام خواهد شد.

در چنین شرایطی، حمایت هماهنگ صندوق‌ها و نهادهای حقوقی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ در صورتی که منابع کافی برای حمایت وجود داشته باشد، بازار می‌تواند تعادل خود را بازیابد. در غیر این صورت، ممکن است فشار فروش ادامه‌دار شود.

همچنین پیشنهاد می‌شود در کنار تعیین دامنه نوسان، حجم مبنا نیز اصلاح شود تا تأثیرگذاری منطقی‌تری بر قیمت پایانی داشته باشد. همچنین منابع حمایتی نیز بهتر است از طریق بازارگردان‌ها تخصیص یابد؛ چرا که صندوق‌های تثبیت و توسعه محدودیت‌هایی برای خرید برخی نمادها دارند.

در خصوص محدودیت فروش، پیشنهاد می‌شود محدودیت برای کدهای حقیقی با دقت تعیین شود و محدودیت اصلی برای صندوق‌ها و نهادهای حقوقی در نظر گرفته شود؛ فروش این نهادها در روزهای ابتدایی می‌تواند اثر روانی منفی بر بازار بگذارد و موجب تشدید رفتارهای هیجانی شود.،همچنین باید از سوءاستفاده برخی حقوقی‌ها در چنین شرایطی جلوگیری شود.

احتیاط در اصلاحات

فردین آقابزرگی، کارشناس بازارسرمایه، می‌گوید: محدودیت دامنه نوسان در شرایط عادی و ثبات بازار به‌هیچ‌وجه مناسب نیست و توجیهی برای اعمال آن وجود ندارد. رفتار سهامداران در شرایط بحران، از جمله جنگ، رفتاری هیجانی نیست، بلکه رفتاری طبیعی است؛ چراکه در چنین شرایطی تمایل به فروش و تبدیل دارایی‌ها به نقدینگی، واکنشی منطقی به شرایط اقتصادی و سیاسی است. با این حال، در شرایط خاص بازگشایی بازار پس از تعطیلی‌های ناشی از بحران، به‌ویژه در روزهای نخست، اعمال محدودیت‌هایی نظیر کاهش دامنه نوسان و افزایش حجم مبنا می‌تواند به کنترل نوسانات شدید کمک کند. این موضوع به‌ویژه به دلیل محدودیت‌های اختیاری که بازارگردان‌ها در ایران دارند، اهمیت پیدا می‌کند؛ چراکه آنها نمی‌توانند به‌طور کامل بازار را مدیریت کنند و بر اساس چارچوب‌های تعریف‌شده عمل می‌کنند.

در خصوص محدودیت فروش برای سهامداران حقیقی، به‌طور کلی اعمال چنین محدودیتی مناسب نیست؛ اما در شرایط غیرعادی فعلی و باتوجه به محدودیت منابع مالی جهت حمایت از بازار، محدودیت‌های معقول و موقت می‌تواند تا حدی مؤثر باشد، با این حال باید توجه داشت که ایجاد محدودیت‌ها ممکن است به کاهش اعتماد عمومی و حتی خروج سرمایه منجر شود و تأثیرات منفی بر روند بازار داشته باشد.

از ابتدا نیز توقف معاملات سهام به‌ منظور کنترل رفتار هیجانی سهامداران روشی مناسب نبوده است؛ این اقدام موجب تجمع و تشدید فشار فروش شده است. در واقع، اگر دامنه نوسان باز بود، فشار فروش با سرعت و شدت کمتری خود را نشان می‌داد؛ زیرا امکان واکنش تدریجی و کنترل‌شده سهامداران فراهم می‌شد.

در نهایت، باتوجه به تجربه بازارهای مالی جهان، مکانیزم‌های کنترل نوسانات به‌صورت خودکار و منطقی عمل می‌کنند. همچنین  بازارسرمایه ایران نیز با اصلاحاتی در دامنه نوسان و مدیریت فروش می‌تواند به تدریج به این مکانیزم‌ها نزدیک شود، اما در شرایط فعلی با توجه به شرایط ویژه، کاهش محدودیت‌ها باید با احتیاط و به تدریج انجام شود تا بتوان فشار فروش را در کوتاه‌مدت کنترل کرد.

کاهش هیجانات فروش با محدودیت دامنه نوسان

شهلا حیدری، تحلیلگر بازارسرمایه، اعتقاد دارد باتوجه به این که ۲۲.۴ همت پول از صندوق های درامد ثابت در روزهای گذشته خارج شده این ترس با توجه به ماهیت ریسک پذیر سهام بسیار بیشتر خواهد بود؛ بنابراین محدودیت دامنه نوسان می تواند به فروکش کردن سریع تر هیجانات فروش در روزهای نخست بازگشایی بازار پس از بحران کمک شایانی کند.‌

فشار فروش و میل برای خروج نقدینگی از بازار پس از بحران رخ داده طبیعی و نهایتا محقق خواهد شد. همچنین با اعمال محدودیت فروش صرفا می توان شدت هیجانات فروش را کاهش داد، ولی نمی توان عملا مانع خروج نقدینگی شد. بنابراین نمی توان انتظار رونق سریع و افزایش اعتماد سهامداران حداقل در کوتاه مدت داشت.

انتظار حمایت دو نهاد دولتی از بازارسرمایه

محمد مسلمی، کارشناس بازارسرمایه، محدودیت دامنه نوسان در شرایط جنگ اخیر و بی‌ثباتی‌های سیاسی، نقش سپر روانی برای سرمایه‌گذاران دارد و از سقوط‌های هیجانی جلوگیری می‌کند. این موضوع با کاهش شوک‌های ناگهانی و کنترل صف‌های فروش، به‌تدریج اعتماد را باز می‌گرداند، اما برای اثربخشی بهتر، نیازمند حمایت فعال وزارت اقتصاد و بانک مرکزی است.

محدودیت سقف فروش در بازگشایی بازار باعث قفل شدن نقدشوندگی و بی‌اعتمادی سهامداران می‌شود؛ این اقدام احتمالاً خروج سرمایه از بورس را افزایش می‌دهد.  زیرا سرمایه‌گذار با حس ناامنی نسبت به فروش، بازارهای موازی را به بورس ترجیح می‌دهد و مانع بازگشت واقعی رونق می‌شود.

سیاست های موقتی جوابگو نیستند

ساره محبعلی، فعال بازار سهام، محدودیت دامنه نوسان، ابزاری برای مدیریت هیجان است، نه زمینه‌سازی برای بازگشت اعتماد در بین سرمایه‌گذاران، با این وجود در صورتی که با سیاست‌های مکمل همراه شود، در کوتاه مدت می‌تواند بخشی از فرآیند بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران باشد. بنابراین با کاهش نوسانات شدید و جلوگیری از بروز رفتارهای هیجانی، منجر خواهدشد سرمایه‌گذاران با احساس امنیت بیشتری، به تحلیل و تصمیم‌گیری عقلایی بپردازند.

باتوجه به شرایط خاص بازار سرمایه ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، محدودیت سقف فروش برای کدهای حقیقی می‌تواند به عنوان ابزاری کنترلی با هدف کاهش هیجان و مدیریت ریسک سیستماتیک مورداستفاده قرار بگیرد، اما باید با دقت، شفافیت و به‌صورت موقتی اجرا شود تا اثر معکوس نداشته باشد. 

در شرایط فعلی بسیاری از سهامداران خرد آماده‌اند تا به‌صورت هیجانی از بازار خارج شوند؛ در نتیجه محدودیت مذکور فقط و فقط در کوتاه مدت می تواند به سهامداران پیام دهد که بازار بدون برنامه رها نشده است و سیاست‌گذار فعالانه از آن مراقبت می‌کند، اما اگر این سیاست به تنهایی و بدون تزریق نقدینگی هدفمند و اعلام سیاست‌های حمایتی اقتصادی باشد، ممکن است فقط اثر موقتی داشته و حتی در میان‌مدت باعث نارضایتی، بی‌اعتمادی و خروج سرمایه از بازار سهام شود.

چند نکته درباره بازگشایی بازار

حسین رستگار ، کارشناس اقتصادی:   به نظر می‌رسد دامنه نوسان با هدف کنترل هیجانات کوتاه‌مدت بازار طراحی شده است، با این فرض که با گذر زمان، اثر متغیرهای غیربنیادی بر رفتار معامله‌گران کاهش می‌یابد. با این حال، نکته‌ای که در این میان نادیده گرفته شده آن است که بخشی از فشار خرید یا فروش ممکن است ناشی از عوامل بنیادی باشد؛ عواملی همچون افزایش ریسک سیستماتیک بازار یا نیاز واقعی به نقدینگی. بنابراین، اعمال محدودیت بر عرضه و تقاضا لزوماً به کاهش تمایل به خرید یا فروش نمی‌انجامد و حتی ممکن است در برخی موارد به تشدید هیجانات و اختلال در روند طبیعی بازار بی انجامد.

بر این اساس، در شرایطی که بازار در وضعیت پانیک قرار دارد، ابزارهایی مانند دامنه نوسان یا محدودیت‌های معاملاتی می‌توانند نقش بازدارنده مؤثری ایفا کرده و به بازگشت اعتماد کمک کنند، اما چنانچه تغییرات بازار ریشه در تحولات واقعی و بنیادی داشته باشد، مداخله‌های این‌چنینی نه‌تنها کمکی به اعتمادسازی نمی‌کنند، بلکه ممکن است به تضعیف بیشتر آن نیز منجر شوند. 

به نظر می‌رسد تصمیم‌گیران با اتکای صرف به دامنه نوسان، میان دو وضعیت متفاوت،یعنی شرایط پانیک و تغییرات بنیادی تفاوتی قائل نشده‌اند و به‌نوعی با پاک کردن صورت‌مسئله، آرامش موقتی برای خود ایجاد کرده‌اند.

در این میان، محدودسازی فروش یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار سرمایه یعنی نقدشوندگی را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، هر بازیگری که حضورش در بازار مبتنی بر امکان نقدشوندگی دارایی‌هاست، متضرر خواهد شد. در نتیجه، می‌توان گفت که محدودیت فروش به احتمال زیاد منجر به خروج بخشی از سرمایه از بازار خواهد شد.

عدم تعادل بورسی با ایجاد محدودیت‌ها

نوید سالک، کارشناس و فعال بازارسرمایه: اگر از این منظر به اعمال محدودیت دامنه نوسان نگاه شود که نهاد ناظر به صورت فعالانه در حال بررسی شرایط بوده و برای صیانت از قیمت دارایی های سهامداران، اقدام به محدودیت دامنه نوسان می کند، می تواند نشانه مثبتی برای بازار سرمایه باشد، اما باید به این نکته نیز توجه کرد که یکی از اهداف بازار ثانویه، تسهیل نقدشوندگی و امکان نقل و انتقال سهام بین خریداران و فروشندگان با حداقل هزینه های مبادلاتی است. از آنجایی که مدتی است به دلیل شرایط خاص، دامنه نوسان تقریبا به حداقل خود (مثبت و منفی سه درصد) رسیده است؛ محدودیت های بیش از این در دامنه نوسان عملا کارکرد بازار ثانویه سهام را خصوصا در رابطه با نقدشوندگی از بین خواهد برد.

به طور کلی کارکرد هر بازاری در اقتصاد، ایجاد فضایی برای تسهیل مبادلات میان عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان و همچنین کشف قیمت تعادلی است.  همچنین در مقایسه بازارهای موجود در اقتصاد ایران از جمله طلا و دلار نیز مشاهده می شود که هرچه محدودیت های ایجاد شده بر آن کمتر باشد، معاملات رونق بیشتری داشته و اعتماد بالاتری را کسب می کنند؛ از طرفی قیمت و ارزش کالای مورد مبادله نیز به هم نزدیک تر می شود.

ایجاد محدودیت فروش برای سهامداران احتمالا منجر به کاهش ویژگی نقدشوندگی بازار سهام، فراهم کردن بسترهای ایجاد رانت ناشی از این اقدام محدود کننده بازار، کشف قیمت غیر تعادلی و در نهایت کاهش اعتماد به بازار سرمایه و افزایش خروج سرمایه از بازار سهام خواهد شد.

بهبود بازار سهام در دستان دو نهاد مهم

کامل ابراهیمیان، کارشناس ارشد بازارسهام: تجربیات اتفاقات در دوره های گذشته از جمله شهادت سردار سلیمانی و  سایر موارد که ریسک های خارج از بازار تشدید می شد به دلیل ماهیت بازار سهام که یک دارایی پر ریسک محسوب می شود محدودیت دامنه نوسان منجر به کنترل هیجان و مدیریت بهتر فضای روانی حاکم بر بورس می شد و به نظر می رسد اعمال آن کماکان می تواند اطمینان خاطر بیشتری به سرمایه گذاران بورسی دهد. همچنین با تجربه ای که در سال ۹۲ داشتیم محدودیت سقف فروش تجربه خوبی نبود و نه تنها منجر به تشدید روند منفی می شود؛ بلکه اصل نقدشوندگی بازار سرمایه را زیر سوال می برد.

انتظار بر این است وزارت اقتصاد و بانک مرکزی با تدوین بسته های حمایتی از یک سو و سهامداران حقوقی که عمده مالکیت بازار را در اختیار دارند؛ از سویی دیگر، فضای بازار سرمایه را مدیریت و بهبود بخشند.

مُسکن‌های موقتی چاره ساز نیست

حمید علما، فعال بازار سرمایه: بنده در شرایط عادی از مخالفان سرسخت دامنه نوسان و موافق الگوریتم های حرفه ای بازارگردانی هستم، اما به سبب نبود حجم مناسب معاملات در ابزارهای مشتقه و همچنین بسته بودن بازارسرمایه برای مدت طولانی در شرایط فعلی چاره ای به جز اعمال محدودیت در معاملات باقی نمی ماند

با توجه به اینکه در ساعت های ابتدایی معاملات هیجان اتفاقات گذشته بسیار زیاد است، برای کنترل تاثیر این هیجانات می توان با قرار دادن دامنه نوسان اثر نامطلوب ریسک را به صورت پله ای در زمان اعمال کرد تا مدیران دارایی بتوانند به صورت تدریجی ریسک را مدیریت کنند، اما باید توجه داشت که دامنه نوسان نباید به صورت بلندمدت محدود بماند و پس از مدت کوتاه مثلا ده روزه به شرایط عادی خود بازگردد.

محدودیت سقف فروش در منظر عمومی باعث‌ دسترسی بخش بزرگی از بازار به نقدشوندگی و رفع احتیاجات مالی در چنین شرایطی خواهد شد و اعتماد عمومی را در بین تعداد بیشتری از فعالان بازار سرمایه به وجود خواهد آورد. همچنین این محدودیت ها در کوتاه مدت ، تاثیرات نامطلوب  اتفاقات را به صورت پله ای اعمال خواهند کرد و کاستی های مدیریت بحران را در کوتاه مدت می پوشانند، اما ادامه بلندمدت این محدودیت ها باعث نابودی اعتماد سرمایه گذاران و بدعت هایی نظیر دامنه نوسان و حجم مبنا خواهد شد که در هیچ جایی از دنیا مرسوم نیست؛ بنابراین فقط باید به صورت کوتاه مدت و مقطعی اعمال شوند.

خروج سرمایه با فشار نهاد ناظر

محمد ناطقی، کارشناس اقتصادی: تجربه جهانی ثابت کرده دامنه نوسان ابزاریست که تنها در جهت نابودی بازارها کاربرد دارد؛ با وجود این که بازاری سرمایه ایران مدت‌ها دامنه نوسان دارد، ولی ارزش آن همچنان نسبت به اقتصاد بسیار کوچک است.

در واقع بازاری که بخش مهمی از آن همواره در صف خرید و یا فروش هست، اساسا «بازار» نیست و مهمترین ویژگی آن که معامله آزاد و نقدشوندگی است از آن گرفته شده است.

بنابراین سازمان بورس اگر به فکر توسعه بازار و ورود سرمایه‌گذاران به آن است، باید دامنه نوسان بازار را در یک سال آتی حداقل به میزان ۱۰ درصد مثبت و یا منفی برساند! شاید همین کار ساده منجر به توسعه بازار و ورود سرمایه‌گذاران بیشتر به آن شود. در نتیجه از نگاه  بنده هر نوع خبر در جهت محدودیت اثری معکوس در اعتماد سرمایه‌گذاران دارد!

بازاری که در آن فروشنده محدود شود، خریداری نیز به میدان نخواهد امد، اگر سرمایه‌گذار از فروش و نقد شدن دارای خود مطمئن نشود، سرمایه‌گذاری نمی کند؛ بنابراین به نظر نگارنده محدودیت منجر به افزایش فروش و رشد خروج سرمایه از بازار خواهد شد.

وجود سقف فروش یاری دهنده نیست

امیر ندیری، فعال بازار سهام: در شرایط فعلی که کشور در شرایط بسیار خاص و سختی به سر می برد هر اقدامی که توسط سازمان بورس  منجر به حفظ سرمایه مردم گردد موجب بازگشت اعتماد در بین سرمایه گذاران خواهد بود .

اقداماتی  که طی دو هفته گذشته رخ داد کاملا با نظر و درخواست اکثریت سرمایه گذاران منطبق بود و در ادامه نیز سرمایه گذاران انتظار دارند تا اقداماتی از جمله کاهش دامنه نوسان ، افزایش حجم مبنا و از همه مهم تر اختصاص منابع توسط صندوق های توسعه و تثبیت جهت حمایت از بازار صورت پذیرد.

در خصوص سقف رفروش هم باید دید از نظر عملیاتی امکان وجود سقف فروش در بازارسرمایه وجود دارد یا خیر؛ به نظرم اگر این موضوع انجام شود، کمک خاصی به بازار سهام نمی کند و فقط باعث می‌شود اصلاح بورس زمان بر تر شود.

در نتیجه باید گفت بهترین راهکار این است که منابع قابل توجهی به سازمان بورس و صندوق های توسعه تثبیت اختصاص داشته شود تا فشار فروش کاهش یابد.

مزایای سقف فروش در شرایط بحرانی

سید فرهنگ حسینی، کارشناس ارشد بازار سهام: ایجاد سقف فروش سبب کاهش فشار فروش، کاهش خروج پول به خصوص پول بزرگ، عدالت دسترسی و کارآمدی سیاست های حمایتی شده و سبب می شود تعادل بازار سریع تر محقق می گردد. این موضوع سبب خواهد شد از ایجاد هیجانات منفی، فومو، اثرات توده وار و ربایشی برای ایجاد صف های فروش سنگین کاسته شود.

کاهش دامنه نوسان، سبب می شود تا قیمت سهام در شرایطی که فشار فروش شدید است، کاهش کمتری داشته باشد و در نتیجه اثر دومینو وار کم تری بر بازار داشته باشد. همچنین از رفتارهای غیرعقلائی و هیجانی جلوگیری کند. در مقابل ممکن است سبب اثر ربایشی و تشدید صف فروش شود، اما از آنجا که در سایر بازارها نیز آرامش داریم و تغییر خاصی در ارزش ذاتی شرکت ها رخ نداده است، می توان انتظار داشت که مزایای آن بیش از معایب است.