ضربه قطعی برق به تولید سیمان و فولاد
قطعی‌های مکرر برق، تولید را دچار وقفه کرده است
تریبون اقتصاد_درحالی‌که صنایع انرژی‌بر ایران هر سال در تابستان با محدودیت‌های برقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، قطعی زودهنگام برق در اردیبهشت 1404، تولید را دچار وقفه می کند.
به گزارش ایران جیب، توقف ۱۵ روزه تولید در کارخانه‌های سیمان و فولاد، زنگ هشداری برای اشتغال، بازار مسکن، رشد اقتصادی و صادرات غیر نفتی است.
وقتی پیامک «محدودیت مصرف برق تا سقف ۱۰ درصد دیماند» دیروز به گوشی مدیران کارخانجات سیمان و فولاد رسید، برای بسیاری از فعالان صنعتی، این پیام، یادآور تابستان‌های تلخ سال‌های گذشته بود. با این تفاوت که این‌بار، خاموشی‌ها نه در تیر و مرداد، بلکه در اردیبهشت‌ماه، در اوج نیاز به تولید برای ذخیره‌سازی تابستان، آغاز شده است.
حالا با وقفه‌های تولیدی که به گفته کارشناسان، مستقیم از ناترازی برق و گاز ناشی می‌شود و با اعلام محدودیت ۱۵ روزه، فولادی‌ها عملاً فقط امکان روشن نگه‌داشتن چراغ‌ها را دارند، نه ماشین‌آلات تولید را.
کارشناسان می گویند، اگر امروز خط تولید کارخانه‌های سیمان و فولاد ایران متوقف شود، قاعدتاً تأثیرات سویی بر پروژه های عمرانی، وضعیت اشتغال و افزایش قیمت ها خواهد داشت.
قطعی برق زودهنگام؛
ضربه‌ای به ذخیره‌سازی استراتژیک
علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان به خبرگزاری ایسنا گفته بود: « خاموشی ناگهانی و زودهنگام می‌تواند زنجیره تأمین کلینکر را مختل کند؛ ماده‌ای کلیدی که پایه تولید سیمان است.» این نگرانی از آنجا جدی‌تر می‌شود که صنعت سیمان در اردیبهشت‌ماه، معمولاً تولید مازاد برای ذخیره‌سازی در تابستان انجام می‌دهد. به عنوان نمونه در اردیبهشت سال گذشته ۷۶۰۰ تن کلینکر فقط برای ذخیره‌سازی تولید شد. حال، با توقف تولید، نه‌تنها این امکان از بین می‌رود، بلکه خطر کمبود در تیر و مرداد، افزایش می‌یابد.
سقوط رتبه جهانی ایران
در تولید سیمان
در سال ۱۴۰۳، ایران که زمانی در جایگاه ششم جهانی تولید سیمان قرار داشت، به دلیل همین ناترازی‌ها، دو پله سقوط کرد و به رتبه هشتم رسید. تولید سیمان کشور نیز در هشت ماهه اول ۱۴۰۳، به ۴۸ میلیون تن رسید که ۴۰۰ هزار تن کاهش نسبت به سال پیش تر داشته است.
فولاد؛ زنجیره‌ای که زنگ خطر را زودتر شنید
کاهش تولید فولاد در اثر قطع برق نیز تنها به ژانویه ۲۰۲۵ (دی ماه پارسال) محدود نمی‌شود، بلکه در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۳ نیز این روند تجربه شده بود. در مقایسه با ۱۰ ماهه اول سال ۱۴۰۲، تولید فولاد خام کشور ۵.۵ درصد کاهش یافته است. علاوه براین، تولید بیلت و بلوم نیز با افت ۷.۲ درصدی روبه‌رو بوده که زنگ خطری جدی برای این صنعت محسوب می‌شود.
ازسوی‌دیگر، صادرات فولاد خام ایران نیز روندی نزولی را تجربه کرده است. در ۱۰ ماهه اول سال ۱۴۰۲، حجم صادرات فولاد خام کشور ۶.۳ میلیون تن بود، اما در بازه مشابه سال ۱۴۰۳ این میزان به ۵ میلیون تن کاهش یافت که نشان‌دهنده افت ۲۱ درصدی است. همچنین، محصول اسلب که سال 1402، ۹۱۷ میلیون دلار ارزآوری داشت، سال 1403، تنها ۵۸۸ میلیون دلار صادرات داشته است که می‌تواند پیامدهای منفی بر تراز تجاری کشور داشته باشد. اما پرسش اینجاست که دیگر تبعات ناترازی در این دو صنعت مادر چه اثری بر اقتصاد دارد؟
ضربه به اشتغال
صنایع سیمان و فولاد، به‌عنوان پیشران‌های تولید ملی، میلیون‌ها شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند. فقط در صنعت سیمان، به گفته فعالان، بیش از ۵۰ هزار شغل مستقیم و چندین برابر آن شغل غیرمستقیم درگیر هستند. از سوی دیگر، ۲۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل کشور وابسته به حمل سیمان است. توقف این صنایع، زنجیره اشتغال را از معدن تا پروژه‌های عمرانی، فلج خواهد کرد.
بازار مسکن، اولین قربانی
بازار مسکن، اولین قربانی کاهش عرضه سیمان و فولاد خواهد بود. اغلب سازندگان بر این باور هستند که ادامه این روند، هزینه تمام شده ساخت مسکن را افزایش خواهد داد. این در حالی است که طبق اعلام مرکز آمار، سهم مصالح در بهای تمام‌شده مسکن، بیش از ۴۰ درصد است.
پروژه‌های ملی در مسیر توقف؛
فرار سرمایه تشدید می‌شود
با ادامه بحران انرژی، پروژه‌های زیرساختی کشور از جمله راه‌آهن، سدها و آزادراه‌ها نیز دچار مشکلاتی خواهند شد. این نه‌تنها سرعت توسعه را کند می‌کند، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را نیز به‌خطر می‌اندازد.
تحلیل‌گران بازار سرمایه در این باره می‌گویند: «با بی‌ثباتی در تولید، هیچ سرمایه‌گذاری ریسک ورود به صنایع پایین‌دستی فولاد و سیمان را نمی‌پذیرد.»
بسیاری از پروژه‌های ملی، از جمله راه‌آهن، سدها و بزرگراه‌ها، به دلیل کمبود سیمان و فولاد نیمه‌کاره رها خواهند شد. این موضوع نه‌تنها توسعه کشور را به تأخیر می‌اندازد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی را نیز از بین می‌برد.
تأثیر بر صادرات و ذخایر ارزی
ایران یکی از صادرکنندگان اصلی سیمان و کلینکر در منطقه است. به‌گفته الوندیان، سیمان سفید ایران به ۲۲ کشور از جمله کره جنوبی صادر می‌شود. توقف تولید، نه‌تنها باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی می‌شود، بلکه در صورت نیاز به واردات، فشار بر منابع ارزی کشور را تشدید خواهد کرد.
توقف ۱۵ روزه تولید سیمان و فولاد، یک هشدار جدی است. اگرچه پدیده‌ای به نام ناترازی انرژی، نبض اغلب صنایع را در دو سه سال اخیر نامنظم کرده است، اما اعلام ناگهانی توقف تولید سیمان و فولاد به مدت 15 روز آن هم از روز گذشته وضعیت را دشوار تر خواهد کرد.
همچنین ایران یکی از صادرکنندگان عمده سیمان و فولاد در منطقه است. توقف تولید، درآمدهای ارزی کشور را کاهش می‌دهد و کسری تراز تجاری را تشدید می‌کند. از سوی دیگر کشور اگر مجبور به واردات این مواد شود، فشار بر ذخایر ارزی بیشتر خواهد شد.
